Li StenbolÍ fÓyasko ? li EmerÓkayÍ qerta sor!
Tarih: 09.11.2007 Saat: 13:47 Gnderen: Editor
|
|
Îbrahîm GUCLU(ibrahimguclu21@gmail.com) Dewletên demokratîk û hevdem, dewletê bi aqil, bi wîjdan û bi edalet in. Dewletên otorîter, totalîter, fa?îst, bonapartîst, ûnîter, dewletên bê aqil, bê wîjdan û bê edalet in. Hezar mixabin dewletên ku Kurdistan dagirkirine, di kategoriya duyem ya dewletan de cîh digre.
Ji bona vê dewleta tirk, dewleteke bê aqil, bê wîjdan, bê edalet, bê huqûq û bê hurmet e. Tirkiye, karên bê aqil, bê wîjdan, bê huquq dime?îne. Bi taybetî jî dema ku pirsa Kurd û Kurdistanê tê rojevê bi tevayî dibe dewleteke dîn û hov. Di van salên dawî de pi?tî ku Ba?urê Kurdistanê azad bû û pêvajoya dewleta federe dest pê kir, dewleta tirk, dîntir, bêaqiltir, bê wîjdantir bû. Pi?tî ku Iraqa Saddam Kuweyt î?gal kir, bi biryara Neteweya Yekgirtî Emerîkayê, Fransayê, Engilîstanê li kandavê (xaliçê) li hemberî Iraqê ?er vekir û bi serket, di rojhilata navîn de pêvajoyeke nû dest pê kir. Pi?tî vê guhertina esasî li rojhilata navîn denklem hat guhertin, di pêwendî û tîfaqê de kurd di qada Emerîkayê de derketin pê? Tirkiyeyê. Tirkiyeyê ji bona ku vê pêvajoyê gor berjewendiya xwe biguherîne dest bi provakasyon, planên qirêji, midaxeleyeke ne heq û ne huquqî kir. Encama vê siyasetê xwe, li hemberî referandûma Kerkûkê xebateke dijwar me?and. Bi Tirkmenên feqîr û suniyan ra tîfaq pêk anî. Îdia kir ku dema Iraq be? bibe û Kurdistana serbixwe ava bibe, dê Musul û Kerkûkê dagir bike. Tezkereya dawî ya meha çiriya pê?în di meclîsa tirkan de hat pejirandin, encama ev siyaseta dîn ya edetî ya dîrokî ya li hemberî neteweya kurd bi salan e ku tê me?andine. Sedema bingehî PKKê nîne. Sedema bingehî pê?î li Tevgera Bakurê Kurdistanê girtine, rûxandina Herêma Federe ya Kurdistanê ye. Tirkiye ji bona ku ev biryara xwe ya ?er, li hemberî ba?urê Kurdistanê bixwe jiyanê, xwast ku du platforma pêk bîne. Civîna Stenbolê fîyasko bû…Demeke ku wezîrên Iraqa federal û dewletên cîran bi hev re civînê hevmi?terek pêk tînin. Civîna dawî li Stenbolê pêk hat. Ev civîna, bû civîneke navneteweyî. Lewra berpirsiyarên Yekîtiya Ewrûpayê, dewletên konseya ewlekarî ya Neteweyên Yekgirtî, 8 dewletên dewlemend, yekîtiya ereban û yekîtiya îslamî jî be?darî civînê bûn. Pi?tî biryara ?er li hemberî Herêma Federe ya Kurdistanê, Tirkiyeyê bi her awayî xwast ku vê platformê ji bo plan û projeyên xwe yên ne mirovî bi kar bîne. Lê be?darvanên civînê îzin nedan vê yekê. Serokwezîr û wezîrê karê derva yê Tirkiyeyê nikarî raste rast ji operasyona li dijî Herêma Federe ya Kurdistanê jî behs bikin. Di vê civîna navneteweyî de biryarên bi gi?tî re terefan got erê. Li dijî terorê û tererîzme konsepteke gi?tî hat pejirandin. Bi Iraqa federal û Herêma federe ya Kurdistanê re de facto biryara dîyalogê derket. Tirkiye, zêdetir ji Yekîtiya Ewrupayê hêvîdar bû, lê bersîva êrinî ji wan jî negirt. Pi?tgiriya ereban, heta pi?tgiriya Îranê û Suriyeyê jî nikarî bigre. Civîna Stenbolê ji bona Tirkiyeyê bû fiyasko. Di encama civînê de ?er ne, diyalog derket. Pirr a?kere nebe jî girîngiya Herêma Federe ya Kurdistanê hat pejirandin. Ew helwesta dewleta tirk ya ku serokên kurdan nasnakin, ji aliyê civînê de nehat erê kirin. Girîngiya serokên Kurdistanê û avayiya Kurdistanê raste rast nebe jî, binxet hat kirin. Di hevûdîtina Bush û Erdogan de qerta sor…Reya gi?tî, çapemenî, hukumet, sererkanî û mixalefeta Tirkiyeyê hemû be?ên civatê, xwe bi hevûdîtina Bush û Erdaogan re girêdabûn. Çapemeniya ?erxwaz li Tirkiyeyê hêviyeke wusa çêkiribû ku pi?tî hevûdîtina Bush û Erdogan, Emerîkayê ji ?erê Tirkiyeyê yê li hemberî kurdan re bê erê, dê li hember Herêma Federe ya Kurdistanê ?erê xwe bime?înin. Lewra seferberi hatibû îlan kirin, bi sedhezar le?ker du sal in ku li sînorê Bakurê û Ba?urê Kurdistanî hatibûn cîhûwar kirin, senaryo jî ji aliyê serokerkanîya Tirkiyeyê de jî hatibû amade kirin, le?ker hatibûn ku?tin û hatibûn revandin. Lê Tirkiyeyê ?ertên hevûdîtinê nedida ber çav. ?ertên hevûdîtina Bush û Erdogan dema ku mirov bide ber çav, encamên wê jî kêm û zêde dihat zanîn. Ev hevûdîtina di ?ertên awarte de ku ?ert li dijî Tirkiyeyê bûn pêk dihat. Nûha bi kurtî em li wan ?ertan mêze bikin: 1- Tirkiyeyê di ?erê Iraqê de pi?tgiriya Emerîkayê nekiribû. Ev helwesta Tirkiyeyê, ji bona rejîma Sedam û baasê wek pi?tgirî hatibû pejirandin. Tirkiyeyê wê demê a?kere ev reyên xwe dianî ser zimên. Nûha jî dema Sedam ji ev dema nû ya Iraqê ba?tir, ewlekar dibîne.Ew bibû sedem Tirkiye û Emerîka ji hevûdu dûr bikevin. 2- Pi?tî rûxandina rejîma baasê û Seddam, tîfaqa kurdan û Emerîkayê derket pê?î. Lewra Emerîkayê û hevalbendên wê, girêdayî rew?a ewlekar ya li Kurdistanê, sîstema demokrat li herêma Kurdistanê, rejîma baasê û Sedam rûxand. Li Iraqê pêvajoyeke nû ya demokratîk û federal dest pê kir. 3- Ji bona dewleta federe ya Kurdistanê û Kerkûkê li Tirkiyeyê li hemberî Emerîkayê dijminatiyeke gelek xurt bi destê dewletê, çapameniyê, partiyên siyasî, hêzên nîjadperest hat qewimandin. Nûha li Tirkiyeyê % 80 kes dijminî Emerîkayê ne. Emerîka jî vê yekê û sedema vê jî ba? dizane. Sedema vê dijberiya li hemberî kurdan e, kurd jî êdî di denklema Emerîkayê de ne, Emerîka wusa fêm dike ku ew dijminatiya dê domdar be. 4- Emerîka dixwaze rejîmeke nû li rojhilata navîn ava bike, di rojhilata navîn de statûyekê nû çê bike. Di vê statûyê de kurd xwediyê ciyekî girîng in. Tirkiye, li dijî vê pergel û nîzama nû ye. 5- Ji bo nîzam û pergala nû ya li rojhilata navîn, rûxandin û guhertina rejîma Îranê û Suriyeyê gelek girîng e. Tirkiye, hem li dijî rûxandina ev herdu rêjiman e û him jî ji bona pirsgirêke Kurdistanê çareser nebe bi wan re di nav tîfaqeke stratejîk de ye. Li cem vê yekê Tirkiyeyê li Filîstînê bi Hamasê re di nav danûstandinekê de ye. Tirkiye dibêjê ku ezê bi terorîstê xwe re di nav pêwendiyan de bim, lê li dijî teorîstên kurdan ?er bikim û li tîfaqa bigerim. 6- Ji bona Emerîkayê avayiya Iraqê ya federal û Kurdistana federe gelek girîng e. Kurd, dostên Emerîkayê ne. Emerîka, serokên kurdan, hukûmet û meclîsa kurdan me?rû dibîne, Bush bi serokên kurdan re hevûdîtin dike. Tirkiye, Herêma Federe ya Kurdistanê me?rû û huquqî nabîne, nas nake. 7- Ji bona Emerîkayê, li hemberî îranê eniyek ava kirin gelek girîng e, gor wê hesabê xwe li hemberî dewletan û hêzên ji dervayî dewletan siyasetekê dime?îne. Tirkiye li dijî vî hesabî Emerîkayê ye. 8- Pi?tî helwesta Demokratên Emerîkayê, daxuyaniyên Hillary Clinton jî derket holê ku li rojhilata navîn ji bona statûya nû desthilatdarbûna kurdan pêwîst e û mafek e. Tirkiye, li dijî vê statûyê ye. Di van ?ertan de encama havûdîtina Bush û Erdogan jî diyar bû. Emerîkayê ji ?erekî li hemberî kurdan re got na. Ji operasyoneke fireh re got na. Me?ruiyeta Herêma Federe ya Kurdistanê re got erê û pê?niyar kir ku Tirkiye bi kurdan re diyalogê pê? bixe. Bê kurdan çareserkirina pirsan mimkûn nîne. Nîzam û pergel a li rojhilata navîn dê ava bibe, Îran bi ev statûya xwe nikare dom bike. PKKê dijmin hat îlan kirin, lê tasfîyeye PKKê re erê nehat gotin. Li hemberî PKKê ji operasyonên diyar û sînorkirî re erê hat gotin. An jî dema ku PKKê êri?eke mezin anî ser le?kerên Tirkiyeyê wê demê ji operasyona sînorkirî re îcaze hat dayin. Heger PKKê ji aliyê sererkaniya Tirkiyeyê û Ocalan de prowake nebe, PKKê dê ji aliyê hêzên ku li wê tesîr dike dê bê organîzekirin ku PKKê di vê merheleyê de êri? neke. Gor baweriya min, hêviya Tirkiyeyê ?ikest. Li Emerîkayê ji Tirkiyeyê re qerta sor hat nî?an dan. Li hemberî PKKê ?er, teslîmî serle?kerê Emerîkayê bû. Serle?kerê Emerîkayê jî, ez bawer nakim ku daxwaza dewleta tirk wek tê xwastin bîne cîh. Lê nûha Tirkiye bes dikare dînitiya xwe pê?ve bibe, plan û projeyên xwe yên xeter bixe jiyanê, dê planên xeter pêk bîne. Helbet ji bona vê jî dê ji encamên nexwe? re amade bibe. Him di civîna Stenbolê de û him jî di hevûdîtina Emerîkayê de Erdogan, li ser pirsa xwe ya bingehî ranewestiya. Li Emerîkayê ji bona ?erê li dijî kurdan pirr ti?t got. Lê ji bona ku pirsa xwe ya Kurd û Kurdistanê çareser bibe, qet ti?tek negot. Pirsa dîrokî, bingehî, bi destê xwe ki?e kir. Dema ku di Navenda Çapemeniya Nasyonal de axiftin kir û pirs bersîv kirin, li ser pirsa Kurd û Kurdistanê siyaseta dîrokî ya Tirkiyeyê li hemberî kurdan çiye, ew anî ser zimên. Got ku di navbeyna kurdan û tirkan de ferqek tune ye. Hevwelatiyên kurd û Tirk wek hevûdu ne. Heta diyar kir partiya wî kurdan jî temsîl dike, 75 parlamenterên wî kurd in. Kurd dikarin bibin bûrokrat, falan fîlan. Bi xûlasa Erdogan çîroka kevn xwend. Heger Tirkiye hîn bi ev bê aqiliya dom bike, gelên Tirkiyeyê dê hîn pirr ê?ên mezin bibînin. Ev ?erê dîrokî ya di navbeyna neteweya kurd û dewleta tirk de jî xelas nabe. Amed, 08. 11. 2007
|
